Venlo en de tijd waarin zij leefden

1369
  Schatcedule Venlo (schatting van de Landen van Gelre) 
    De naam Meerts, Mertz of Merz wordt nog niet gevonden.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuu, inv.nr.560 supplement)
     
1466   Jacob Metzen wordt als medebezegelaar genoemd van een charter waarbij Katheryn
    en Lysbeth Pechters verklaren aan het klooster Maria Weide te hebben verkocht
    een grondrente van 3 Vlaamse gulden ten laste van een beemd gelegen bij de Wijlrebroick.
    (17 januari 1466)
    (bron: Rijksarchief Limburg, Klooster Maria Weide, nr.14.D063, reg.nr.239)
    en bij een charter waarbij de zussen Damen met klooster Maria Weide een huis hebben
    geruild aan de Nyerstraat (10 oktober 1466)
    (bron: Rijksarchief Limburg, Klooster Maria Weide, nr.14.D063, reg.nr.241)
    Jacob Metzen komen we in 1472 en 1473 tegen als Jacob Metze, Jacob Medts 
    en Jacob Metz. Wellicht is dit tot nu toe de oudst bekende Meerts (Mertz) die we
    in Venlo tegenkomen.
     
1472   Akte van verdeling tussen Johan van Polle en Marie van Polle enerzijds en
    hun zussen Mechteld en Agnes van Polle, conventzusters van het klooster
    Maria Weide anderzijds, van de nalatenschap van hun ouders (Johan van Polle
    en Margriet van Wijlre) waarbij het klooster Maria Weide de Hof (Hof ingen Haege
    ook wel Hagerhof of Huis op Wijlre genoemd) verwerft.
    (bron: Rijksarchief Limburg, Klooster Maria Weide, nr.14.D063, inv.nr.226
     ,zie ook reg.nr.251 en reg.nr.252)
     
    Jacob Metze is aanwezig bij de overdracht van de hof aan het klooster Maria Weide
    en is een van de medebezegelaars.
     
1473   Jacob Merz (Medtz) is aanwezig bij de verdeling van de nalatenschap van Gerit en
    Mary Verwers tussen hun kinderen. Soete en Geertruydt verwerven onder andere
    een beemd te Wylre.
    Bezegelaars: Jacob Metz, Johan van Barle, Jacop van Stalbergen, het klooster Maria
    Weide, Arnt Vincke en Peter Wuest.
    (bron: Rijksarchief Limburg, Klooster Maria Weide, nr.14.D063, inv.nr.351
     en reg.nr.258)
     
    De hertogen van Bourgondië proberen met geweld Gelre in hun macht te krijgen.
    Dit speelde zich af in de periode van 1473 tot 1543.
     
1474   Peter Merz   wonend aan de Alten Markt in Venlo
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
    Karel de Stoute slaat zijn legerkamp op in Tegelen bij de belegering van Venlo.
    Picardiërs (soldaten uit de Franse landstreek Picardië) in dienst van Karel de Stoute
    brengen Tegelen een schade toe van f 2.372.
    Kasteel Holtmeulen in Tegelen werd "leeggedragen"
    De Picardiërs werden in Venlo gelegerd.
     
1475   Peter Mertz  wonend aan de Alten Markt 
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
    Jacob Merz wonende in Venlo en betaalt er belasting.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
    Mertz (zonder voornaam) "Buten woenachtig" (woonachtig buiten
    de stadsmuren).
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
    Venlo kent ongeveer 3500 inwoners.
     
1476   Peter Merz   wonend aan de Alten Markt 
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
    Jacob Merts  wonend aan de Lomstraat 
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1480   De Engelsen belegeren Venlo, zij vestigden zich om en in het huis Wylre.
    Bij het opbreken steken zij het huis en de twee hofsteden met de molen in brand.
    Het houtgewas werd afgekapt en het koren weggevoerd.
     
1487   Venlo was lid van de Duitse Hanze, een machtig verbond van handelssteden.
    Hoewel Venlo slechts een bescheiden rol speelde in dit stedenverbond kende het
    een omvangrijke handel. Het handelsgebied van Venlo strekte zich uit van een
    deel van Holland (zout en vis), het prinsdom Luik (hout, steenkool, ijzer en staal)
    en het Rijnland (wijn). Schippers die handel dreven tussen het Midden-Maasgebied
    (Maastricht, Luik, Namen en Dinant) en Holland (Dordrecht) waren gedwongen
    om in Venlo hun handelswaar over te laden in kleinere schepen met minder diepgang.
     
1511   De Bourgondische troepenmacht van Margaretha van Oostenrijk sloeg het
    beleg voor Venlo. Tot drie maal toe zetten zij massaal de aanval in.
    Even zo vaak werden zij teruggeslagen door de Gelderse soldaten en de Venlose
    burgers. Venlo hield stand.
     
1518   Dierick Mertz wordt geboren op de Hof ingen Haage (zie schepenbrief anno 1571)
     
1533   Sieger Meerts  wonend aan het Schickzell 
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1535   Henrich Meerts   wonende Jaermert straat 
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
    Volgens het Historisch Vademecum was de Jaarmarktstraat gelegen in de omgeving van
    de latere Klaasstraat.
     
1543   Venlo en Tegelen hebben enorm te lijden onder de Gelderse Successieoorlog.
    Keizer Karel V trekt op tegen de opstandige hertog Willem van Gulik.
    Brabantse troepen verenigden zich met de troepen van de keizer.
    Keizer Karel de Vijfde (keizer van het Duitse rijk, koning van Spanje, aartshertog van
    Oostenrijk en hertog van Bourgondië) slaat, op 2 september, zijn kamp op in Tegelen.
    Met een leger van 40.000 man wordt Venlo belegerd.
    Hertog Willem II van Gelre zag na enkele dagen dat de overmacht te groot was,
    gaf zich over en stond het hertogdom Gelre af (verdrag van Venlo).
     
1557   Peter Damen verklaart voor de schepenbank Blerick dat de halfpachter van het hof
    te Wylre plaggen heeft gemaaid in het broek genaamd Haste Vaas.
    Als halfner worden genoemd Diryck en Gort (Gerard), een achternaam wordt niet
    niet genoemd. 
    (bron: Rijksarchief Limburg, Klooster Maria Weide, nr.14.D063, inv.nr.241)
     
1560   Gerit to Wilre (Gerard Meerts op Wylre)
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1563   De godsdienstonverschillige Frans van Holtmeulen stelt in Tegelen de ketterse pastoor 
    Johannes Backhuis aan om zijn toekomstige (derde) protestantse vrouw Johanna van 
    Harff gunstig te stemmen.
    Zowel op de Holtmeulen als in de Tegelse kerk werd de nieuwe leer gepreekt voor het
    merendeel voor Venlose toehoorders, geschat op 100 tot 150 mannen en vrouwen.
    Venlo kent ruim 250 protestanten.
     
1566   Bij de Wylrehof houdt predikant "van gen Horstgen" in augustus omringt door
    "gewapende scharen volks" een hagepreek.
    (bron : Archief Venlo, Uyttenbroeck deel 1, blz.72)
    De predikant Panhuysen trekt met een groep aanhangers op van Tegelen naar Venlo
    en ontketent er een beeldenstorm.
    Op 10 augustus 1566 dringt een woeste menigte het klooster Trans-Cedron binnen,
    gevolgd door de St.Martinuskerk en richt er grote schade aan.
     
1567   De tachtigjarige oorlog doet zich gelden rond Venlo. De Spaanse troepen van de hertog
    van Alva trekken ten strijde tegen de troepen van Willem van Oranje. Het leger van
    Willem van Oranje bestond uit vluchtelingen die hun tijdelijke woonplaats in het
    hertogdom Gulik en omgeving hadden gevonden. In augustus en september deden
    Spaanse zwarte ruiters een inval in Tegelen, Kaldenkirchen en Obel, waar zij angst-
    wekkend huishielden
     
1568   Geschiedkundig begin van de tachtigjarige oorlog.
     
1571   Hendrik van Stalbergen, gerichtsbode verkoopt aan Dirk Mertz een huis gelegen
    op de Steenstraat, naast het huis van Gort van Loen. (13 febr.1571)
    Zegels van Casp. van Stalbergen, r.- Joh.ingen Huys en Joh. van Greeveraed, schep.
    Het charter is gericht aan Dirk Mertz en Jacob Mertz.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur 1272-1795, H.Lebesque, nr.279)
    De Steenstraat was een van de voornamere straten in Venlo. Hier woonden diegenen
    die zich de luxe van een stenen huis konden permiteren.
    De hier genoemde Gort van Loen is wellicht de Gerat van Loen die samen met drie
    stadsgenoten de akte van toetreding van Venlo tot de Unie van Utrecht ondertekende
    in het jaar 1579.
     
1571   Dierick Mertz en Lemme Bruaell leggen voor de schepenen van Venlo verklaringen af
    omtrent ontginningen aan het Wijtbos (12 aug.1571).
    Dierick Mertz verklaart nooit gezegd te hebben dat de "halffluyde" van Wylre Hof
    bij de Gemen Hoeve hout hebben gekapt bij het Wijtbos verder dan  der "holden" toe
    en dat de andere zijde van de "holden" (bos) altijd bij de Convents Hoeve in den Haege
    (= Hagerhof) heeft gehoord. Dierick Mertz (naar hij verklaart 53 jaren oud) weet dit
    omdat hij op de Hoeve ingen Haege (Hagerhof) is geboren en daarop voor de helft 
    halffman is geweest.
     
    (bron: Rijksarchief Limburg, Klooster Maria Weide, Venlo,nr. 14.D063, nr.245)
     
1574   Buiten de burgt van Venlo wonend:
    Gerard Merts ...........
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1576   Dierick Merts wonend aan de Steenstraat
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1576   Gerardt Merts op Weiler hoff
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1577   Pachtvoorwaarden voor de Haegerhof "Huis op Wylre" worden opgesteld.
    (bron: archief klooster Maria Weide nr.591 rijksarchief Limburg)
     
1579   In Venlo komt een hervormingsgezinde (protestantsgezinde) stadsregering aan het
    bestuur. Venlo sluit zich als enige plaats in het huidige Limburg aan bij de Unie van
    Utrecht en kiest daardoor openlijk partij voor de opstandige Nederlandse protestantse
    gewesten. De Hervorming wordt met geweld in Venlo ingevoerd. Katholieke godsdienst-
    uitoefeningen worden verboden.
     
1580   Jacob Mertz wordt in de schatboeken genoemd met als vermelding;
    "Servies cum solvat op dy perperstraat"
    Dit betekent dat "servies" werd betaald op de Peperstraat.
    Wat servies betekent is nog niet bekend. We komen deze schat vooral tegen
    in samenhang met militaire zaken "logies en servies".
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1580   Henryck Mertz wordt in de schatboeken genoemd met als vermelding:
    "Servies an dy stat"
    Henryk Mertz woont in de Nyestraat (Nieuwstraat)
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.560)
     
1586   De (katholieke) hertog van Parma, landvoogd van de koning van Spanje, verschijnt met
    een leger van 40.000 soldaten voor de poorten van Venlo. Na overgave wordt de stad
    gedwongen tot gehoorzaamheid aan koning Philips II (Spaans gezag) en aan de Kerk van
    Rome.
     
1593   Gerardt Mertz, halfner tot wylre, vor synre baent dar nest gelegen,
    vuytgenamen 2 morgen  xviij roey.
    Mit Gerardt Mertz erffgenamen gerechnet ind beloepen die 19 jaer,
    dat jaer 93 ingerechnet, in als V gulden, 1 stuiver, 3 ort.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,verkochte goederen, inv.nr.717
    Aantekening van grondcijnzen van de stad uitgegeven nieuwe erven - en
    achterstallen van dien )
     
    betekenis:
    Gerardt Mertz, halfner (pachter voor de helft van de opbrengt) op Wylre, is 
    voor zijn baent (stuk grond) daarnaast gelegen verschuldigd 2 morgen en 18 roeden
    Met Gerardt Mertz's erfgenamen gerekend over 19 jaren, het jaar 1593
    meegerekend, 5 gulden, 1 stuiver, 3 ort.
     
1596   Grensgeschil tussen Venlo en Tegelen (Limietscheiding).
     
1597   Gordt ingen Huys en Methgen, echtgenote,  verkoopen aan echtelieden Jacob
    Mertz en Marie, een huis gelegen op de Steenstraat. (17 jan. 1597)
    Zegels van Joh.van Beringen, r.-Ger.van den Camp en Joh.ingen Huys, schep.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur 1272-1795, H.Lebesque, nr.292)
     
    Prins Maurits (opvolger van de in 1584 vermoorde Willem van Oranje) doet een
    poging Venlo in te nemen. Zijn poging mislukt.
     
1599   Gerard van Tegelen vermaant de pachters van Wylre en Hulshorst aan hem,
    als rechtmatig heer, de verschuldigde erfcijnzen te betalen.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur ,inv.nr.1945)
     
1600   Leymskamp , wordt verkocht door de erven Van Stalbergen
    (bron: boek H.H. Uyttenbroek 1914 "Bijdrage tot de geschiedenis van Venlo"
    pag. 7 geeft als bron "schepenbrief")
    De opgegeven orginele bron werd nog niet in het archief van Venlo gevonden.
    Mogelijk gaat het hier om het stamhuis van de familie Meerts.
     
1606   Maria Merts geboren te Venlo (bron: internet genealogie Leo Meerts)
     
    Prins Maurits doet een hernieuwde poging om Venlo in te nemen. Wederom zal zijn
    poging mislukken.
     
1617   Derrijck Merts, burger van Nijmegen 19/11/1617, gratis, afkomstig van Venlo
    koekebakker, om godsdienst uitgeweken (gereformeerd ?) moet wacht houden
    en meesters van gilden overeenstemming bereiken, eerder besluit 17/9/1617
    (raadssignaten), grootburg 31/3/1629.
     
1635   Girrit Mierts, burger van Nijmegen 8/4/1635 (waarschijnlijk ondertrouw 18/1/1635)
    13-10-..... afkomstig van Venlo, kramer
     
1641   Gerard Schoenmeker draagt de rente over aan echtgenoten Lenard Merts en
    Aleitgen van Bueren. Afgelost 1702. (14 juni 1641)
    Zegel van C.Romer,r.- H.van Darth en Hendr.ingen Huys, schep.
    (bron: Venlo inventaris arch.stadsbestuur 1272-1795, H.Lebesque, nr.772)

Tekst: Stef Vossen.